Financiële hoofdlijn

Vanuit de kadernota 2024 - 2027 zijn 18 financiële mutaties verwerkt in de primaire begroting. Deze mutaties zijn ter verduidelijking toegevoegd in de tabel aan het einde van deze paragraaf. Hier is tevens de bij de kadernota opgenomen toelichting opgenomen. In de tabel behorende bij deze begroting, zijn deze als één geheel verwerkt in de regel mutaties kadernota 2024 - 2027. Tussen de behandeling van de zomernota in de raad en de behandeling van de begroting hebben zich een elftal mutaties voorgedaan met effect op de begrotingsruimte. Deze posten zien toe op het uitvoeren van wettelijke verplichtingen of reeds genomen besluiten. Tot slot zijn keuzes opgenomen (K1 - K19) die nu of op een later stadium effect zullen hebben op de begroting. Deze worden middels aparte besluitvorming, besluitvorming bij deze begroting of in een volgend planning en control cyclus product voorgelegd. Voor de volledigheid zijn deze posten wel opgenomen in de begroting.

De posten die zijn opgenomen in het overzicht worden hierna toegelicht:

K1 Verhogen bijdrage aan bibliotheekwerk

De  aankomende wetswijziging per 2025 met als doel een landelijk dekkend bibliotheeknetwerk draagt hieraan bij. Iedere gemeente heeft daarbij een toekomstgerichte (doel: klantgerichte) bibliotheekvoorziening. Als gemeente zijn we voorstander van deze wetswijziging, maar willen we ons in eerste instantie verbinden aan de minimale wettelijke variant.

K2 Onderwijshuisvesting St. Ursula
Wij vinden middelbaar onderwijs van groot belang voor de toekomstbestendigheid van onze gemeente. Daarom wordt in 2023 het onderzoek naar de locatie voor St. Ursula afgerond. Hieruit volgen keuzes ten over de onderwijshuisvesting. Op basis van een eerste inschatting bedraagt het investeringsvraagstuk € 35.000.000.

K3 Onderwijshuisvesting IHP
Onderwijs is een van de basisbehoeften voor onze inwoners. In 2023 wordt een integraal huisvestingsplan opgesteld voor het onderwijs. Hieruit volgen mogelijke keuzes over de onderwijshuisvesting. Hierbij wordt de volledige onderwijshuisvesting in beeld gebracht, je kunt denken aan:

• uitbreiding van de basisschool bij het asielzoekerscentrum en
• uitbreiding van de Heikei

Op basis van het IHP kunnen we keuzes maken voor de lange termijn van onderwijshuisvesting in de gemeente Leudal. Voor het totale investeringsvraagstuk is op dit moment de bandbreedte € 15.000.000 tot € 30.000.000 aan investeringslasten. Dit is op basis van een rapportage van de RO groep uit 2021. Op dit moment wordt gewerkt aan een actualisering van dit rapport.

K4 Projectbudget gebiedsproces
In de begroting worden middelen aan gevraagd voor gebiedsproces. Een onderdeel van dit gebiedsproces is het LPLG (landelijk programma landschappelijk gebied). Doel van het LPLG is om  de drie hoofddoelen van het NPLG (natuur/stikstof, water en klimaat) in Limburg en dus ook Leudal te kunnen realiseren. Deze doelen volgen mede uit Europese en nationale verplichtingen, zoals de Vogel- en Habitatrichtlijn (VHR), Wet stikstofreductie en natuurverbetering (Wsn), Kaderrichtlijn Water (KRW), de Europese Klimaatwet en de Europese landgebruik-verordening (LULUCF).

Naast de NPLG-doelen zijn er voor Limburg specifiek vier doelen toegevoegd. Met  als doel het bieden van een toekomstperspectief aan mensen om te wonen en werken in een aantrekkelijke, sociale, gezonde en veilige leefomgeving. Uitgaande van het principe dat water en bodem sturend zijn, zijn alleen projecten kansrijk daar waar ze op de juiste plek liggen en op de juiste  wijze worden uitgevoerd.

Op initiatief van het Ministerie van LNV stelt het Rijk op basis van het LPLG- gebiedsprogramma  de middelen voor koploperprojecten beschikbaar. Hiermee worden uitvoeringsprojecten gestart welke een bijdrage leveren aan doelbereik, no-regret en op korte termijn uitvoerbaar zijn. Samen met de partners in de gebiedsprocessen hebben wij potentiële koploperprojecten geïnventariseerd. Voor het uitvoeren van de LPLG en de koploperprojecten is in eerste instantie een bedrag nodig van € 100.000.

K5 Oprichting energiegemeenschap
Een energiegemeenschap is een entiteit die voortkomt uit Europese wet- en regelgeving en
gemeenschappen in staat stelt haar eigen energie in eigendom te hebben en te verkopen. De
entiteit heeft geen winstoogmerk maar biedt gemeenschappen milieutechnische, economische of
sociale voordelen ten behoeve van leden, aandeelhouders en het gebied waar de
energiegemeenschap actief is. Deelname is voor inwoners, bedrijven en de lokale overheid en kan
door individuele leden of deelnemers op elk moment beëindigd worden mochten zij die noodzaak
voelen. Er bestaan verschillende vormen van de energiegemeenschap (met andere terminologie)
waarbij bepaalde eigenschappen verschillen. Daarbij kunnen bepaalde vormen van de
energiegemeenschap in de toekomst voorrang krijgen bij projecten afhankelijk van de gekozen
vorm. De Energiegemeenschap kan ook dienen als invulling van lokaal eigendom van de
warmtevoorziening zoals bedoeld in de Wet Collectieve Warmte. De komende jaren zal de gekozen
vorm van de energiegemeenschap vorm krijgen waarbij lokale energie in lokale handen blijft en
ook de revenuen terugvloeien in de omgeving. Wij zijn aan het verkennen welke vorm het best
aansluit bij onze gemeente.

K6 Regeling transformatie bestaande woningvoorraad
De transformatie van de bestaande woningvoorraad is van belang om Leudal leefbaar te houden. We willen de huidige woningvoorraad energetisch veranderen en levensloopbestendig maken. Om onze inwoners hierbij te helpen willen we een regeling opstellen voor deze ondersteuning. Hierbij gaat het in eerste instantie om adviseren en waar mogelijk ontzorgen. Als financiële regelingen van hogere overheden wegvallen, onderzoeken we welke drempelverlagende middelen wij als gemeente kunnen inzetten.

K7 Branding van Leudal als woongemeente
Om Leudal aantrekkelijk te maken als gemeente om te wonen, verblijven en te recreëren is het niet alleen van belang om de juiste woningvoorraad te hebben, maar zeker ook om de gemeente als woongemeente op de kaart te zetten. We zetten in op branding om onze ambities op het gebied van arbeidspotentieel te benutten.

K8 Kosten fietsbrug Buggenum - Roermond
Om de toeristische sector te versterken en onze bereikbaarheid per fiets te verbeteren, hebben we een fietsbrug opgenomen in de lijst van majeure projecten.  De fietsbrug wordt waarschijnlijk duurder dan het bedrag dat in de begroting staat. Dat blijkt uit de laatste gegevens. We schatten de extra kosten voor de gemeente Leudal op een bedrag van € 10.000.000. De definitieve keuze hangt samen met de keuzes die we op basis van de thema’s maken en de uitkomsten van overleg met de gemeente Roermond en de provincie.

Voorgesteld wordt om een voorbereidingskrediet beschikbaar te stellen. Dit budget gaat gebruikt worden om de vervolgstappen (verkleinen van de bandbreedte) te nemen in de realisatie van de fietsbrug. Na het onderzoek volgt een go/no-go moment ten aanzien van de fietsbrug, dat voorgelegd zal worden aan de raad.

K9 Toekomstvisie zwembaden
We willen tenminste één zwemfaciliteit bieden aan onze inwoners. We werken aan een toekomstvisie voor de zwembaden. Alle opties liggen hierbij nog open. De mogelijke kosten (of besparingen) hangen samen met de keuzes die we maken in de visie. Het uitgangspunt is dat het bijdraagt aan de doelen en effecten van de thema's.

K10 Doorontwikkeling gemeenschaps- en sportaccommodaties
Ontmoeten en bewegen zijn basisuitgangspunten in onze visie voor de toekomst. Nadat we de gemeenschapshuizen hebben doorontwikkeld tot ontmoetingsplekken, volgt de tweede fase van dit project. De tweede fase begint in 2024 en de keuzes zijn afhankelijk van de wijze waarop invulling wordt gegeven aan de doorontwikkeling. Om te komen tot een toekomstplan zijn procesmiddelen nodig. De uiteindelijke keuzes ten aanzien van de gemeenschaps- en sportaccommodaties worden separaat voorgelegd.

K11 Zorgboulevard
In 2022 is het businessplan voor het MensOntwikkelBedrijf (MOB) vastgesteld. Het MOB maakt gebruik van het gebouw naast het Ortholaan- pand. Om meer mensen te laten participeren is een uitbreiding van de activiteiten van het MOB nodig. Deze activiteiten koppelen we aan de werkzaamheden van andere organisaties. Deze organisaties (binnen het sociaal domein) zitten door heel Leudal verspreid. Denk aan het Centrum Jeugd en Gezin, Algemeen Maatschappelijk Werk, Synthese, Vluchtelingenwerk, Proteion welzijn, het Repaircafé en de kringloopwinkel De Luifel. Door deze activiteiten op een centrale plaats te bundelen, ontstaat er een nauwere samenwerking.

De organisaties treffen elkaar op een centrale plaats. Er ontstaat een mooie samenwerking, waar de inwoners van Leudal van profiteren.

Voor de inwoners is duidelijk waar zij met hun vragen terecht kunnen. En ook waar zij ondersteuning kunnen krijgen. Ook de spreekuren die wij organiseren kunnen op deze centrale locatie plaatsvinden.

Het pand van de Ortholaan is hiervoor geschikt, met een centrale ligging. Voor het realiseren van de zorgboulevard wordt ingeschat dat een krediet nodig is van € 1.200.000.

K12 Doorontwikkeling MOB

Werk - en participatie in de brede zin - biedt bestaanszekerheid, het geeft mensen de financiële middelen om in het eigen levensonderhoud te voorzien en te investeren in hun welzijn en persoonlijk geluk. Factoren die eraan bijdragen dat mensen gezond blijven, zich gelukkig voelen en groeien als mens. Daarnaast is werk ook van grote maatschappelijke waarde. Mensen die werken maken bijvoorbeeld minder vaak gebruik van geestelijke gezondheidszorg en de Wet maatschappelijke ondersteuning (Bron: CPB/SCP).

Op dit moment worden inwoners vanuit de gemeente Leudal middels het MensOntwikkelBedrijf (MOB) begeleid om te kunnen participeren in de samenleving. Daarnaast heeft de gemeente Leudal een intergemeentelijke samenwerking voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, te weten Westrom. Binnen de Westrom wordt al enige tijd gesproken over het toekomstperspectief en de mogelijkheden hierover. Eén van de varianten is ‘de afbouw’ van de Westrom. Voor de gemeente Leudal is dit een uitgelezen moment en een kans om meer grip en regie te nemen op de begeleiding en ontwikkeling van onze eigen inwoners en te werken aan perspectief.  Vanuit deze ontwikkeling – en in aansluiting op ons beleid en de ambities voor de toekomst - wil de gemeente een bewuste investering doen in het MOB. Daarmee versterken we de bestaande infrastructuur en dienstverlening van het MOB. Dit vergt onder andere een uitbreiding van personele capaciteit (bijv. het aantal jobcoaches). Mensen toeleiden naar werk kost immers geld, maar het levert uiteindelijk meer geld en maatschappelijk rendement op.

K13 Garantiefonds Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer (ANLb)

De natuur en de beleving hiervan zijn belangrijk voor de gemeente Leudal en maken de gemeente tot een uniek stukje Nederland. Om de biodiversiteit te bevorderen en de natuurbeleving te stimuleren kunnen agrariërs en particuliere grondeigenaren op dit moment een vergoeding aanvragen voor het onderhouden van een natuurlijke zone aan de rand van hun perceel of landschapselement. Deze regeling wordt op dit moment iedere zes jaar aangeboden, waarbij zekerheid over de periode na deze zes jaar niet gegeven kan worden. Voor de lange termijn visie is het daarom niet altijd rendabel om deze zones aan te leggen, terwijl ze wel van belang zijn voor ons als gemeente. We willen dan ook een garantiefonds opzetten, om voor langere tijd zekerheid te geven over de inkomsten die tegenover het aanhouden van de natuurlijke zone staat. Zo houden we de unieke natuurbeleving en de soortenrijkdom van onze gemeente in stand.

K14 CDOKE Middelen structureel maken (voor 2024 en 2025 reeds in de begroting)
De provincie Limburg heeft voor de CDOKE middelen toestemming gegeven om deze structureel op te nemen in de begroting. Van deze middelen dient formatie aangenomen te worden, die uitvoering geeft aan de duurzaamheidsopgave van gemeente. Om de nu beschikbare mensen voor lange termijn aan ons te binden, is het voorstel om deze middelen voor 3,5 FTE structureel in de begroting op te nemen.

K15 Formatie duurzaamheid in relatie tot CDOKE (voor 2024 en 2025 reeds in de begroting)
De provincie Limburg heeft voor de CDOKE middelen toestemming gegeven om deze structureel op te nemen in de begroting. Van deze middelen dient formatie aangenomen te worden, die uitvoering geeft aan de duurzaamheidsopgave van gemeente. Om de nu beschikbare mensen voor lange termijn aan ons te binden, is het voorstel om deze middelen voor 3,5 FTE structureel in de begroting op te nemen.

K16 DMJOP
Duurzaamheid loopt als een rode draad door ons beleid. De MJOP's zoals vastgesteld door de raad dienen voorzien te worden van de duurzaamheid component. Voor het uitvoeren van o.a, de energiescans en het opstellen van de portefeuilleroutekaart is een bedrag van € 60.000 nodig. De structurele kosten van het DMJOP zijn op dit moment nog niet in te schatten.

K17 Vergroenen (school)pleinen
Hittestress zorgt voor steeds warmer wordende schoolpleinen. In 2024 en verder wordt het programma "Groenblauwe revolutie schoolpleinen" verder ingevoerd en mogelijk uitgebreid.
In deze begroting wordt een bedrag opgenomen voor het uitvoeren van onderzoeken of het inhuren van expertise. Op basis van concreet uitgewerkte plannen, inclusief totale begroting en dekking wordt separaat een voorstel aangeboden. Dit punt is toegevoegd op basis van het in de raad aangenomen amendement.

K18 Uitvoeringsprogramma mobiliteit
Op basis van het uitvoeringsprogramma mobiliteit, zullen keuzes gemaakt worden voor investeringen ten aanzien van de mobiliteit. De benodigde investeringskredieten zullen in een later stadium worden voorgelegd ter besluitvorming.

K19 Schrappen taakstelling accommodaties
Sinds 2015 is een taakstelling aanwezig ten aanzien van het gemeentelijk vastgoed en  accommodaties. Op dit moment wordt gewerkt aan de doorontwikkeling van de gemeenschaps- en sportaccommodaties (K10). Het voorstel is dan ook om de resterende taakstelling te schrappen. Mochten zich in de toekomst lagere kosten voordoen, dan zullen direct ten gunste komen van het begrotingssaldo.

B1 Bijstelling stelpost CAO ambtenaren 2023
In de begroting 2023 - 2026 is een stelpost gevormd voor de CAO ontwikkelingen van de gemeentelijke ambtenaren. Voor het jaar 2023 was deze stelpost te laag en voor de jaren 2024 e.v. te hoog. Derhalve wordt het restant nu afgeraamd en toegevoegd aan het begrotingssaldo. In de kadernota 2024 - 2027 is een nieuwe stelpost gevormd voor de CAO afspraken voor gemeentelijke ambtenaren voor het jaar 2024 e.v.

B2 Bijstelling Spuk bibliotheekwerk
De gemeente heeft een aanvraag gedaan voor de spuk-gelden bibliotheken. Bij een toekenning dient de gemeente 20% zelf bij te dragen in de kosten.

B3 Overige bijstellingen
Het betreft een bijstelling voor de kosten in SUN en tevens een dekking voor de lasten voor het onderhoud aan de Napoleonsweg. De hiervoor in het verleden gevormde reserve is eindig, waarna de bijdrage gedekt wordt uit het begrotingssaldo.

B4 Bijstelling kapitaallasten
De kapitaallasten zijn voor deze begroting herberekend. Op basis daarvan is een bijstelling gedaan van de eerder geraamde bedragen.

B5 Indexering OZB inflatiecorrectie
Conform afspraak wordt de OZB geïndexeerd voor de inflatie zoals opgenomen in de meicirculaire van het lopende jaar. Deze bijstelling is verwerkt in de begroting.

B6 Bijstelling kapitaallasten majeure projecten
In hoofdstuk 1.3 staan projecten benoemd, die zijn aangemerkt als majeure projecten. Voor de dekking van de toekomstige kapitaallasten is een stelpost in de begroting aanwezig, zodat dekking voorhanden is op het moment kredietvotering van deze projecten aan de orde is. De verwachting is dat de projecten niet voor 2027 (met uitzondering van het IKC Leudal West) zijn afgerond. Derhalve vallen de eerder gereserveerde kapitaallasten vrij.

B7 Schrappen OZB stijging 2% (amendement 19.3)
Bij de behandeling van de kadernota 2024 - 2027 heeft de raad een amendement aangenomen om de consequenties van het schrappen van de eerder ingerekende OZB stijging van 2% per jaar op te nemen als keuze. Als college hebben we dit gedaan en hebben we dit tevens verwerkt in de primaire begroting.

B8 Verkeersmaatregelen
In de kadernota 2024 - 2027 heeft de raad een bedrag beschikbaar gesteld van € 450.000 in het kader van verkeersmaatregelen. Dit bedrag is ten onrechte als exploitatiebedrag opgenomen, maar dit had een krediet moeten zijn. In de primaire begroting is dit omgezet naar een krediet.

B9 Verkeersmaatregelen krediet
In de kadernota 2024 - 2027 heeft de raad een bedrag beschikbaar gesteld van € 450.000 in het kader van verkeersmaatregelen. Dit bedrag is ten onrechte als exploitatiebedrag opgenomen, maar dit had een krediet moeten zijn. In de primaire begroting is dit omgezet naar een krediet.

B10 Bijstelling rente inkomsten schatkistbankieren
Indien een gemeente liquide middelen over heeft aan het einde van de dag, worden deze gelden afgeroomd en in de schatkist bij het Rijk gestort. Op deze rekening krijgt de gemeente sinds 2023 weer rente, die doorvertaald is in deze begroting.

B11 Bijstelling begrotingssubsidies
De lijst van begrotingssubsidies is geactualiseerd voor het jaar 2024 e.v. Daarbij zijn de budgetten in de begroting aangepast.

Taakstelling accommodaties
Het uitgangspunt van het accommodatiebeleid is dat de functies ontmoeten en zorg in ieder dorp aanwezig zijn. Voor overige functies wordt rekening gehouden met een geografisch spreiding, waarbij maatwerk per dorp noodzakelijk is. Voor de jaren 2024 en verder dient nog invulling te worden gegeven aan deze taakstelling. Keuzes voor de wijze waarop dienen nog gemaakt te worden.

In onderstaand overzicht wordt het structurele begrotingssaldo van de gemeente Leudal gepresenteerd. Indien de raad instemt met de begroting zijn alle jaarschijven structureel sluitend. Op basis van de nog te maken keuzes zal het saldo dalen. De openstaande taakstellingen zijn onderdeel van het begrotingssaldo.